علایم چیرگی چهارخلط (صفرا، سودا، بلغم و خون) در بدن

چنانكه گفتيم اكثر قريب به اتفاق بیماریها در اثر عدم اعتدال بین اخلاط چهار گانه بوجود میآید. در بیماریهای خلطی پیدایش بیماری در اثر مقدار و یا كيفيت هر خلط و يا هر دو عامل هم كيفيت و هم مقدارخلط است .
این عدم تعادل اخلاط باعث چیرگی یکی بر سه دیگر می شود که هر نوع آن دارای نشان خاصی است :
1-علایم چیرگی خون و فاسد شدن آن عبارتست از:
سرخی رنگ چشم، چهره و زبان، سنگینی سر، زیادی ضربان رگها، زیادی خواب و قرمز شدن و غلیظ شدن ادرار، در لثه ها و بواسیر مقعد خونریزی دارد و بدن بخصوص در محلهای فصد (رگ زنی)خارش پیدا میکند.
دهان اگر خلط دیگرغلبه نداشته باشد شیرین مزه است، بیماررنگ همه اشیاء را متمایل به سرخ میبیند،
در خواب نیز همه چیز را سرخرنگ میبیند، دانه های سرخ رنگ در بدن زیاد میشود. این علامات ممکن است پس از استعمال و خوردن داروها و غذاهای گرم و مرطوب و بخصوص برای جوانان، در فصل بهار، در ممالک جنوبی و در هنگام وزش بادهای جنوبی بیشتر دیده شود.
اینها علاماتی است که از بیماریهای خونی مثل تب بدون عفونت، و آماس سر و مغز و آبله و حصبه، طاعونها و بادسرخ، دیفتری، خونریزی، خون دماغ، چرک چشم و آماس در رگهای مقعد و امثال آن دیده میشود و سزاوار آن است که اول بفصد (رگ زنی) یا حجامت بپردازند تا بیماری ها زایل گردد ، اگر بیماری ضعیف باشد یکبار فصد کافی است و الا چند مرتبه باید به آن اقدام کردد.
در این هنگام باید بفاصله بین دو فصد پشت سر هم توجه شود. برای حساب کردن فاصله بقدر سن از بیست سال به بالا برای هر سال یک روز حساب میکنند و این در صورتیست که فرصت کافی باشد، اما اگر بعلتی فصد ممکن نباشد بیمار باید روزه بگیرد و بخوابد و از دارو های صاف کننده، خنک کننده و سبک کننده خون بخورد و از خوردن چیزهای خون آور پرهیز نماید.

2-علایم چیرگی صفرا و فساد آن عبارتند از: زردی چشمها و چهره، تلخی دهان، خارش بدن، کمی اشتها، کمی خواب، زردی متمایل به قرمزی ادرار، غش، باد گلو، سوزش و تنگی در دهانه معده، قی آلوده به صفرا، اسهال، تشنگی، خشکی زبان، گودی چشمها، لرزش، سبکی و تندی نبض و پیداشدن دانه های زرد رنگ روی پوست؛
ممکن است این علامات پس از خوردن دارو و یا غذای گرم و خشک، خستگی، روزه، و استحمام زیاد باشد. دراین هنگام بیمار در خواب اشیاء را به رنک متمایل به زرد دیده و رویا هایش بیشتر صاعقه، آتش سوزی و امثال اینها می باشد و بخصوص در مورد جوانان در تابستان در نقاط گرمسیر و در وقت وزش بادهای گرم این بیماریها بیشتر دیده میشود.
این علامات دلیل پیدا شدن امراض صفراوی مثل ورم پرده های مغز (مننژیت-سرسام) ورم حجاب حاجز (برسام)زردی (یرقان) بادسرخ (حمره) دانه های سوزنده (نمله) تاولهای قرمز (نارالفارسیة) سوزش مجرای ادرار و گرمی کبد است و تدریجا ممکن است باستسقا و همچنین ورم روده، کمی اشتها و تشنگی بیانجامد.
3-علایم غلبه و فساد بلغم عبارتند از:
سنگینی سر، تنبلی اندامها، سستی بدن، سفیدی رنگ، زیادی بزاق، کمی تشنگی، سفیدی و غلظت ادرار، زیادی خواب و سنگینی زبان و اعضا، کندی ذهن، کم هوشی، شلی و باد کردگی چهره و بدن، کمی اشتها، بدی گوارش، کندی و غلظت نبض، این علامات ممکن است پس از خوردن غذاهای با مزاج سرد مرطوب و کمی جنش و جوش و حرکت پیدا میشود. بیمار برف و بردن بارهای سنگین و چیزهای بدبو را در خواب میبیند.
این نوع علامات بیشتر در نزد پیرها و در فصل زمستان و در هنگام برف و باران زیاد و امثال آن پیدا میشود و نشانی پیدا شدن بیماریهای بلغمی مثل فلج، لقوه، سکته، سردرد و سرگیجه و تبهای همیشگی است.
همینکه انسان در خود این علامات را دید باید به عرق کردن، حمام رفتن، کم غذا خوردن، خوردن غذاهای خشک و روزه بپردازد و اگر بیماری پیشرفت داشته باشد باید مسهل ملایمی پس از استعمال منضج استعمال شود. این نوع بیماریها معمولا دیر درمان میشوند.
4-علایم چیرگی سودا و فساد آن عبارتند از:
سیاهی زبان، ترشی و بدمزگی دهان، تغییر رنگ و تیرگی چشم و چهره، زیادی فکر، بی تابی، اندوه، ترس بیمورد، کم خوابی، خشکی بینی و دهان، خشونت و زبری پوست، کمی عرق، بدبویی نفس، چروکیدگی چهره، گرفتگی در دهانه معده، پیداشدن لکه های سیاه در بدن، سختی نبض، سفیدی و روانی پیشاب و اینکه قبل از پیدایش این نشانیها انسان دارو و غذای سودا آورخورده باشد.
در این هنگام بیمار خوابهای ترسناک، سیاهی، تاریکی و بوی بد در خواب میبیند و بخصوص در نزد پیران و در فصل پاییز این بیماری بیشتر دیده میشود و در نقاط خشک، سرد و کم باران و جاهاییکه در مسیر وزش بادهای جنوبی و غربی وشمالی ست نیز این بیماری زیادتر از سایر جاهاست. این علامات از پیدا شدن بیماریهایی از قبیل پیدا شدن لکه های سیاه و یا سفید، جذام، وسواس، تمام شدن عقل، ورمهای سرطانی، بیماریهای شدید پوستی، واریس و تبهای دو روزه و دردهای مزمن خبر میدهد و در این هنگام بیمار باید منضج زیاد بخورد، راه برود و غذای معتدل و مرطوب بخورد.
اثرات بلغم بر روي مغز
همان‌طور كه گفته شد قدما معتقد بودند افزايش رطوبت و سردي در بدن باعث سستي و تنبلي دما‎غ، كندي ذهن، تفكر و حواس شده شخص را به فراموشي دچار مي‌كند. هر قدر رطوبت و خلط بلغم در سر بيشتر جمع شود، به همان نسبت فراموشي افزايش یافته، تيزهوشي و قوه ادراك كاهش مي‌يابد به طوري كه شخص كاملا فاقد هرگونه فهم و شعور مي‌گردد. در اين حالت فراموشي با سنگيني سر و ترشحات بيني همراه است.
به‌علاوه وجود رطوبت در سر موجب سرگيجه، تشنج، سكته، صرع و … مي‌گردد. طبيعي است با از بين بردن رطوبت زائد بدن ، عوارض گفته شده از بين خواهد رفت. خوردن بعضي از غذاها كه اصطلاحا سرد و تر ناميده مي‌شوند، موجب توليد رطوبت و بلغم در بدن مي‌شود.
برخي از غذاهاي سرد و تر عبارتند از:
ماست، خيار، هندوانه، كاهو، آلو، اسفناج، نارنج، پرتقال، برنج، گوشت گاو، گوشت بز، گوشت خروس.
افرادي كه طبيعت معتدل دارند
با خوردن غذاهاي سرد و تر، طبيعتشان به سردي و تري متمايل مي‌شود و اگر خوردن غذاهاي سرد و تر چند روز ادامه داشته باشد سستي، تنبلي و‌ ضعف قوه تفكر در آن‌ها پديدار شده، به فراموشي دچار مي‌شوند.
گاهی فرد احساس می کند علی رغم مطالعه دقیق یک مطلب و تمرین کافی در فراگیری و حفظ آن در شب پیش آموخته هایش از بین رفته و مطالب فراگرفته شده از ذهنش خارج شده است با بررسی موضوع متوجه خواهد شد که شب قبل و یا شبهای قبل غذا های سرد و تر زیادی همچون ماست و برج مصرف نموده است که باعث ازدیاد رطوبات مغز و کندی حافظه شده است.
گفتیم عدم اعتدال بین اخلاط باعث بیماری هاست و علائم چیرگی و نشانه های آنها را بیان کردیم اما لازم به ذکر است که اگر سبب عدم اعتدل، اندازه خلط باشد از آنجهت که زیاد شدن خلط سبب سنگینی، امتلاء در رگها، غلظت، بادگرفتن، کشیدگی بدن و بالا رفتن حرارت بدن بدون دليل ظاهری است ، بیمار در خود کسالت، سستی، کشش و کوفتگی، میل بخواب، سنگینی سر، سردرد، و کند ذهنی احساس می كند و گاهی از بینی بیمار خون می آید که پس از خونريزي بيني اين عواض کمی آرامتر میشود. علت بیشتر این حالات زیاده روی در خوردن، آشامیدن، استراحت و کمی ورزش و كمي استحمام است. اما گاهی انسان در خود احساس سنگینی می کند و در آن حال بیشتر نشانیها از کمی قوت اوست نه از زیاد شدن خلط. پس نخست باید این مسأله روشن گردد و اشتباه نشود و علامت این وضع کسالت، سستی و کمی اشتهاست و چه بسا که در خواب میبیند چیز سنگینی را بر دوش دارد، در این هنگام ادرار او رنگ ندارد و در وقت خواب زیاد عرق میکند ولی کشیدگی و باد گرفتگی اندام ندارد.
تاریکی و بوی بد در خواب میبیند و بخصوص در نزد پیران و در فصل پاییز این بیماری بیشتر دیده میشود و در نقاط خشک، سرد و کم باران و جاهاییکه در مسیر وزش بادهای جنوبی و غربی وشمالی ست نیز این بیماری زیادتر از سایر جاهاست. این علامات از پیدا شدن بیماریهایی از قبیل پیدا شدن لکه های سیاه و یا سفید، جذام، وسواس، تمام شدن عقل، ورمهای سرطانی، بیماریهای شدید پوستی، واریس و تبهای دو روزه و دردهای مزمن خبر میدهد و در این هنگام بیمار باید منضج زیاد بخورد، راه برود و غذای معتدل و مرطوب بخورد.